متاسفانه برخی از تومورهای مغزی پس از درمان ممکن است عود کنند. حتی موفقیت آمیزترین درمان‌هایی که برای تومور مغزی انجام شده است ممکن است با عود تومور همراه باشد. عود تومور در طی تصویربرداری‌های معمولی مانند ام آر آی ممکن است تشخیص داده شود و یا با علائمی همراه باشد که بیمار جهت بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه نماید. علائم عود تومور معمولاُ مشابه علائمی است که در هنگام تشخیص اولین تومور با آن مواجه بودید.
احتمال عود تومور مغزی
بر اساس تحقیقاتی که انجام شده است 24 تا 32 درصد امکان دارد تومور مننژیوم در طی 15 سال اول پس از درمان، عود نماید. برخی دیگر از مطالعات احتمال عود مننژیوم‌های قابل برداشت را کمتر از 5 درصد در طی پنج سال اول پس از اولین درمان را نشان می‌دهند. 90 درصد از بیماران عود تومور مغزی را در همان ناحیه‌ای که بار اول تومور داشتند تجربه می‌نمایند.
عوامل موثر در عود تومور
نوع و درجه‌ی تومور
نوع و درجه‌ی تومور تاثیر مهمی در عود تومور دارد. احتمال عود در تومورهایی که از ابتدا تهاجمی شناخته می‌شوند بیشتر از سایر تومورها است. همچنین تومورهایی با درجه بالا مانند گلیوبلاستوما نیز میزان عود بالایی دارند.
میزان برداشتن تومور طی جراحی اولیه
موفقیت طی جراحی اول بسیار مهم است. اگر طی جراحی اولیه موقعیت تومور به گونه‌ای باشد که جراح بتواند تمام قسمت‌های قابل مشاهده را خارج نماید میزان عود تومور بسیار کاهش می‌یابد. با این وجود به دلیل ساختار مغز، محل قرار گرفتن تومورهای مغزی و سایر پیچیدگی‌ها در اکثر موارد نمی‌توان تمام تومور را خارج نمود. میزان بقایای تومور می‌تواند در طی چند سال آینده منجر به عود تومور شود. بنابراین میزان درمان تومور مغزی اولیه تاثیر بسیار مهمی در بازگشت آن دارد.
درمان‌های کمکی
پس از جراحی تومور اولیه در اغلب موارد جهت از بین بردن بقایای تومور، شیمی درمانی و پرتو درمانی توصیه می‌شود. میزان موفقیت این درمان‌ها در از بین بردن سلول‌های باقی مانده از تومور اصلی می‌تواند در عود تومور نقش داشته باشند. اگر این درمان‌ها بتوانند درصد زیادی از سلول‌های تومور را از بین ببردند احتمال عود تومور مغزی نیز کاهش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: تومور مغزی کودکان
علائم عود تومور مغزی
تشخیص زودهنگام عود تومور مغزی می‌تواند باعث شود تا درمان‌های مناسب سریعتر آغاز شود و از ایجاد عوارض غیر قابل جبران پیشگیری می‌نماید. علائم عود تومورد در هر فردی ممکن است متفاوت باشد، با این وجود برخی از علائم شایع عود تومور مغزی عبارتند از:
- سردردهای مزمن که ممکن است با الگوی سرددرهای تومور اولیه متفاوت باشد.
- اختلال در بینایی مانند تار دیدن، دو بینی و یا دیدن نقاط کور
- تشنج: ممکن است بیمارانی که در زمان تومور اولیه تشنج نداشتند، پس از عود تومور با تشنج‌های تازه‌ای مواجه شوند.
- علائم عصبی مانند تغییرات شناختی، تغییر در شخصیت، اختلالات حسی و حرکتی
تشخیص عود تومور
یکی از مهمترین مواردی که پس از درمان تومور مغزی باید رعایت نمائید این است که حتی از پایان موفقیت آمیز درمان اولیه به صورت منظم معاینات دوره‌ای را انجام دهید. معاینات دوره‌ای باعث می‌شود تا عود تومور در مواردی که هیچ گونه علامتی ندارد در مراحل اولیه شناسایی شود. برخی از آزمایش های تشخیص تومور مغزی که در این مرحله تجویز می‌شوند عبارتند از:
- تصویربرداری‌هایی مانند ام آر آی و سی تی اسکن
- بیوپسی مغزی: جهت تشخیص نوع تومور
- ارزیابی‌های بالینی شامل معاینات فیزیکی و بررسی علائمی که به تازگی آغاز شده‌اند توسط بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران.
درمان عود تومور مغزی
زمانی که عود تومور مغزی با انجام آزمایش‌ها و معاینات بالینی تشخیص داده شود با توجه به شرایط بیمار و نوع تومور، یک و یا چند روش درمانی به صورت همزمان ممکن است پیشنهاد شود. گزینه‌های مختلف درمانی که برای بازگشت تومور مغزی وجود دارند عبارتند از:
جراحی
جراحی یک گزینه‌ی درمانی مناسب برای عود تومورهای مغزی است که به عنوان اولین قدم درمان به بیماران پیشنهاد می‌شود. با توجه به اندازه‌ی تومور، محل قرار گرفتن تومور و نوع تومور ممکن است کل تومور برداشته شود و یا اینکه فقط قسمت‌هایی که قابل برداشتن هستند خارج شوند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی به صورت رادیوسرجری استریوتاکتیک یا پرتودرمانی کل مغز برای تومورهای عود کننده ممکن است ارائه شود. در روش رادیوسرجری استریوتاکتیک اشعه‌هایی با دوز بالا به محل دقیق تومور تابانده می‌شوند. اگر چند عدد تومور وجود داشته باشد و یا عود تومور به صورت گسترده باشد، پرتودرمانی به کل مغز پیشنهاد می‌شود.
شیمی درمانی
با توجه به نوع تومور، داروهای متنوعی در این مرحله ممکن است تجویز شود.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی یکی از روشهای نوین است که در برخی موارد ممکن است به بیماران پیشنهاد شود.
آنچه در خصوص عود تومور مغزی مهم است!
عود تومور مغزی می تواند از چند ماه پس از درمان تا چندی سال بعد آن رخ دهد. درمان‌های متنوعی برای این وضعیت وجود دارد که در این مقاله به تعدادی از آنها اشاره شد. حفظ روحیه و بهره مندی از مشاوره‌های یک روانپزشک می‌تواند میزان استرس شما را کاهش دهد تا بتوانید مسیر درمان را به خوبی طی نمائید.
این نکته را به یاد داشته باشید که تشخیص زودهنگام می‌تواند شانس موفقیت درمان را افزایش دهد. بنابراین پس از درمان موفقیت آمیز تومور اولیه همواره معاینات لازم را به صورت دوره‌ای تحت نظر یک پزشک متخصص پیگیری نمائيد.