جراحی تومور مغزی؛ از دلایل تا میزان موفقیت عمل

جراحی تومور مغزی را می توان اخرین روش بهبود عوارض و علائم و از بین بردن تومروهای مغزی دانست. بعد از آن که اقدامات تشخیصی به صورت کامل توسط متخصص انجام شد، در خصوص لزوم انجام جراحی تصمیم گیری خواهد شد. با توجه به خطرات پرشمار این جراحی بسیاری از افراد نگرانی هایی زیادی در خصوص این عمل دارند. درباره جراحی تومور مغزی چه میدانید؟

چرا جراحی تومور مغزی؟

جراحی تومور مغزی یک فرآیند پزشکی پیچیده است که با هدف برداشتن یا کاهش اندازه تومورهای موجود در مغز انجام می‌ شود. لزوم انجام این جراحی به دلیل رشد تومور و فشار بر بافت‌های سالم مغزی است که می‌تواند منجر به ایجاد علائم تومور مغزی شود.

جراحی می‌ تواند به کاهش این علائم و جلوگیری از آسیب بیشتر به بافت‌های حیاتی مغز کمک کند و در برخی موارد حتی می‌تواند برای تشخیص نوع تومور و برنامه‌ریزی درمان‌های بعدی مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی ضروری باشد.

مزایای جراحی تومور مغزی

جراحی یکی از اصلی ترین روش های درمان تومور مغزی است. روش جراحی برای تمام بیماران مناسب نیست اما بیمارانی که کاندید جراحی تومور مغزی هستند معمولاُ نتایج مثبتی از نتایج جراحی کسب می‌نمایند. مزایای جراحی تومور مغزی عبارت است از:

• نجات جان بیمار از خطر مرگ
• کاهش و یا از بین بردن علائم و عوارضی که توسط تومور ایجاد شده است.
• درمان سایر بیماری‌های زمینه‌ای که به دلیل تومور مفزی ایجاد شده است. 
• برداشتن کل تومور
• برداشتن بخشی از تومور برای کاهش علائم
• تخلیه مایع تجمع یافته در جمجمه
• کاهش فشار مغز
• کمک برای سایر درمان‌ها مانند شیمی درمانی
• کمک به تشخیص نوع تومور

انواع روش‌ های جراحی تومور مغزی

جراحی تومور مغزی با اینکه ممکن است ترسناک باشد اما در واقع یک عمل بی‌خطر است که با درصد موفقیت بالایی همراه است. جراحی توسط جراح متخصص مغز و اعصاب و با کمک یک تیم حرفه‌ای از سایر تخصص‌ ها صورت می‌گیرد. 

در طی جراحی ممکن است تمام تومور و یا بخش مهمی از آن برداشته شود. اگر حذف کامل تومور امکان پذیر نباشد تمام قسمت‌های تومور که امکان برداشته شدن آن وجود داشته باشد، خارج می‌شوند. تخلیه بخش‌های مهم تومور به کاهش سرعت رشد تومور و التیام علائم کمک می‌نماید.

جراحی تومور مغزی انواع مختلفی دارد که رایج‌ترین آنها عبارتند از:

• بیوپسی مغزی: با کمک یک سوزن نازک نمونه‌ای از بافت تومور تهیه می‌شود. 
• کرانیوتومی: تکیه‌ای از جمجمه برداشته می‌شود تا تومور خارج شود.
• نورواندوسکوپی: یک روش کم تهاجمی است که با کمک اندوسکوپ صورت می‌گیرد. 

عوامل موثر بر انتخاب شیوه مناسب عمل تومور مغزی

انتخاب شیوه مناسب عمل تومور مغزی به عوامل متعددی بستگی دارد که باید توسط تیم پزشکی مورد بررسی قرار گیرد. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره می‌کنم:

نوع تومور

• خوش‌خیم یا بدخیم بودن: تومورهای خوش‌خیم معمولاً رشد آهسته‌تری دارند و ممکن است به جراحی کمتری نیاز داشته باشند، در حالی که تومورهای بدخیم نیاز به جراحی تهاجمی‌تری دارند.
• نوع بافت‌شناسی (Histology): نوع سلول‌های تشکیل‌دهنده تومور می‌تواند بر انتخاب روش جراحی تأثیر بگذارد.

موقعیت تومور

• محل قرارگیری تومور در مغز: تومورهای نزدیک به نواحی حیاتی مغز (مانند نواحی مربوط به گفتار، حرکت و حس) نیاز به دقت بیشتری در انتخاب روش جراحی دارند.
• دسترسی به تومور: برخی تومورها به دلیل موقعیت خاص‌شان، دسترسی سخت‌تری دارند و ممکن است نیاز به روش‌های جراحی خاصی داشته باشند.

اندازه و شکل تومور

• اندازه تومور: تومورهای بزرگتر ممکن است نیاز به جراحی تهاجمی‌تری داشته باشند.
• شکل و مرزهای تومور: تومورهایی با مرزهای نامشخص یا تومورهایی که به نواحی مختلف مغز نفوذ کرده‌اند، ممکن است نیاز به روش‌های جراحی پیچیده‌تری داشته باشند.

وضعیت کلی سلامت بیمار

• وضعیت عمومی سلامت بیمار: بیماران با مشکلات سلامتی دیگر ممکن است نتوانند جراحی‌های تهاجمی را تحمل کنند.
• سن بیمار: برخی روش‌های جراحی ممکن است برای بیماران مسن‌تر یا کودکان مناسب نباشند.

علائم بالینی بیمار

• علائم ناشی از تومور: علائمی مانند سردرد، تشنج، تغییرات شخصیتی و ناتوانی‌های عصبی می‌توانند بر تصمیم‌گیری برای جراحی تأثیر بگذارند.
• پیشرفت علائم: سرعت و شدت پیشرفت علائم نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.

تجارب و تخصص جراح

• تجربه جراح: تخصص و تجربه جراح در انجام روش‌های خاص جراحی مغز می‌تواند تأثیر زیادی بر انتخاب روش مناسب داشته باشد.بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران می تواند بهترین تصمیم را در جریان روند عمل داشته باشد.

تکنولوژی‌های موجود

• تکنولوژی‌های تصویربرداری پیشرفته: مانند MRI و CT که می‌توانند به جراح در برنامه‌ریزی و انجام دقیق‌تر جراحی کمک کنند.
• تکنیک‌های جراحی مدرن: مانند جراحی‌های کم‌تهاجمی، جراحی با کمک لیزر و جراحی با هدایت تصویربرداری زنده.

اهداف درمانی

• حذف کامل تومور: در برخی موارد هدف اصلی حذف کامل تومور است.
• کاهش حجم تومور: در مواردی که حذف کامل ممکن نیست، کاهش حجم تومور برای تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار ممکن است هدف باشد.

عوارض احتمالی جراحی

• ریسک‌های جراحی: خطرات و عوارض احتمالی مربوط به هر روش جراحی باید مورد بررسی قرار گیرد.
• توانایی بازیابی بیمار: توانایی بیمار برای بازیابی و تحمل عوارض جراحی نیز باید مد نظر قرار گیرد.

ترجیحات بیمار و خانواده

• ترجیحات شخصی بیمار: نظرات و ترجیحات بیمار در مورد روش‌های درمانی مختلف نیز مهم هستند.
• حمایت خانواده: حمایت و نظرات خانواده نیز می‌تواند در تصمیم‌گیری نهایی تأثیرگذار باشد.

چگونگی انجام عمل تومور مغزی

روش انجام جراحی کرانیوتومی بدین صورت است:

• جراحی کرانیوتومی معمولاُ با بیهوشی عمومی انجام می‌ شود و بیمار در طی جراحی هیچ گونه درد و ناراحتی را حس نخواهد کرد. 

• در طی جراحی، بخشی از استخوان جمجمه برش داده می‌شود تا جراح بتواند با بافت مغز و محل تومور دسترسی داشته باشد. (محل تومور پیش از جراحی از طریق اسکن مغزی مشخص می‌شود)

• تومور یا به کمک چاقوی جراحی خارج خواهد شد و یا اینکه با استفاده از دستگاه سونوگرافی ابتدا تومور شکسته ‌و سپس به آرامی با دستگاه مکشتخلیه می شود. (اسپیراسیون اولتراسونیک)

• در برخی موارد از میکوسکوپ مخصوص برای مشاهده‌ی بافت مغز و تومور استفاده می گردد. این روش با عنوان میکروسرجری نیز شناخته می‌ شود. 

• پس از خارج ساختن تومور، استخوان جمجمه برش داده شده به محل اصلی خود برگردانده و با براکت‌ های فلزی محکم و سپس پوست سر بخیه می‌ شود. در اغلب موارد رویش مجدد مو منجر به پنهان شدن محل جراحی می‌ شود و هیچ اثری از رد بخیه‌ ها باقی نمی‌ ماند. 

• اگر تومور در بخشی قرار گرفته باشد که عملکردهای حیاتی بیمار را در کنترل داشته باشد، جراحی کرانیوتومی بیدار انجام می‌ شود یعنی در طی مدت جراحی، بیمار هوشیار خواهد بود تا گفتار، حرکت و سایر عملرکردهای او مورد سنجش قرار بگیرد. بیمار با دریافت داروهای بی‌حسی با اینکه هوشیار و بیدار است اما هیچ گونه دردی را حس نخواهد کرد. 

روش انجام جراحی نورواندوسکوپی

اندوسکوپ یکی از ابزار پزشکی است که در بسیاری از جراحی‌ها جهت تشخیص و درمان کاربرد دارد. این وسیله لوله‌ای بلند و نازک است که سر آن به یک دوربین متصل است، دوربین تصاویر داخل بدن را روی مانیتو نمایش می‌دهد. 

• ابتدا یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می‌شود.
• آندوسکوپ از سوراخ ایجاد شده وارد جمجمه می‌شود. در برخی موارد ممکن است اندوسکوپ از طریق دهان و یا بینی به سمت مغز هدایت شود.
• جراحی با کمک قیچی، پنس و سایر ابزار جراحی که در انتهای اندوسکوپ قرار دارد تومور را خارج می‌نماید.

مدت زمان عمل تومور مغزی

جراحی مغز با توجه به محل تومور، نوع تومور مغزی، اندازه‌ی تومور و شرایط بیمار ممکن است بین دو تا شش ساعت و یا حتی بیشتر زمان نیاز داشته باشد.  با توجه به نوع جراحی که انجام داده‌اید ممکن است لازم باشد بین دو تا 10 روز در بیمارستان بستری باشید. 

خطرات جراحی تومور مغزی

جراحی برداشتن غده سر مانند تمام جراحی‌ ها با عوارض و خطراتی همراه است. مهمترین و شایعترین خطرات جراحی تومور مغزی عبارتند از:

• خونریزی
• عفونت
• واکنش نسبت به داروهای بیهوشی
• سردرد
• اختلال در صحبت کردن
• تورم مغز
• سرگیجه
• مشکلات حرکتی

خطرات طولانی مدت

• تغییر در رفتار
• مشکل در راه رفتن
• از دست دادن تمام و یا بخشی از حافظه
• مشکل در صحبت کردن
• ضعف در بازوها و یا دست‌ها

با روش‌های نوین و کم تهاجم برای جراحی تومور مغزی میزان خطرات و عوارض جانبی بعد از جراحی بسیار کاهش یافته است، با این وجود توصیه می‌شود جهت جراحی به یک پزشک متخصص و با تجربه مراجعه نمائید تا احتمال بروز عوارض و خطرات حین جراحی و پس از جراحی کاهش بیابد.

میزان موفقیت عمل تومور مغزی

میزان موفقیت عمل تومور مغزی به عوامل متعددی بستگی دارد و می‌ تواند بسیار متغیر باشد. در اینجا به برخی از عوامل کلیدی که بر میزان موفقیت عمل تأثیر می‌گذارند، اشاره می‌ کنم:

نوع و درجه تومور

• تومورهای خوش‌خیم: معمولاً میزان موفقیت بالاتری دارند زیرا این تومورها کمتر به بافت‌های اطراف نفوذ می‌کنند و معمولا به‌راحتی قابل برداشت هستند.
• تومورهای بدخیم: میزان موفقیت در این موارد وابسته به درجه تومور (مثل گرید تومور) و میزان تهاجم آن به بافت‌های اطراف است. تومورهای با درجه بالا (High-grade) معمولاً پیش‌آگهی ضعیف‌تری دارند.

محل قرارگیری تومور

• نواحی حیاتی مغز: تومورهایی که در نواحی حیاتی مغز قرار دارند (مانند نواحی مربوط به گفتار، حرکت و حافظه) ممکن است به‌دلیل خطرات جراحی، میزان موفقیت کمتری داشته باشند.
• دسترسی به تومور: تومورهایی که در عمق مغز یا نزدیک به ساختارهای حیاتی قرار دارند، ممکن است جراحی پیچیده‌تری داشته باشند و میزان موفقیت کاهش یابد.

اندازه و مرزهای تومور

• اندازه تومور: تومورهای بزرگتر ممکن است جراحی پیچیده‌ تری داشته باشند و برداشتن کامل آنها دشوارتر باشد.
• مرزهای تومور: تومورهایی با مرزهای نامشخص یا تومورهایی که به بافت‌های اطراف نفوذ کرده‌اند، گاها به‌طور کامل قابل برداشت نیستند.

وضعیت عمومی سلامت بیمار

• سلامت کلی بیمار: بیماران با وضعیت سلامت عمومی خوب معمولاً بهتر می‌توانند جراحی و بهبودی پس از آن را تحمل کنند.
• سن بیمار: بیماران جوان‌تر معمولاً نتایج بهتری دارند، اگرچه این بستگی به نوع و محل تومور نیز دارد.

تجربه و تخصص جراح

• تجربه جراح: جراحان با تجربه بیشتر در انجام جراحی‌های مغز و اعصاب معمولاً نتایج بهتری دارند.
• تکنولوژی‌های مورد استفاده: استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند تصویربرداری حین جراحی (Intraoperative imaging) و جراحی کم‌تهاجمی می‌تواند میزان موفقیت را افزایش دهد.

اهداف جراحی

• حذف کامل تومور: در صورت امکان حذف کامل تومور، میزان موفقیت بالاتر است.
• کاهش حجم تومور: در مواردی که حذف کامل امکان‌پذیر نیست، کاهش حجم تومور به منظور کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار نیز می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد.

عوارض جراحی

• عوارض حین جراحی: خطرات و عوارض حین جراحی مانند خونریزی، عفونت و آسیب به بافت‌های سالم می‌تواند بر نتایج جراحی تأثیر بگذارد.
• توانایی بازیابی بیمار: توانایی بیمار برای بازیابی پس از جراحی و تحمل عوارض جانبی نیز مهم است.

پیگیری و درمان‌های تکمیلی

• رادیوتراپی و شیمی‌ درمانی: در برخی موارد، درمان‌های تکمیلی مانند رادیوتراپی و شیمی‌درمانی پس از جراحی می‌تواند به بهبود نتایج کمک کند.
• پیگیری‌ های منظم: نظارت و پیگیری منظم پس از جراحی برای تشخیص زودهنگام عود تومور و مدیریت آن بسیار مهم است.

برای انجام جراحی تومور مغزی به چه کسی مراجعه کنیم؟

میزان موفقیت عمل تومور مغزی بسیار متغیر است و به فاکتورهای متعددی مانند نوع و محل تومور، وضعیت سلامت بیمار، تخصص جراح و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته بستگی دارد. مشاوره با تیم پزشکی مجرب و بررسی دقیق شرایط بیمار می‌تواند به برنامه‌ریزی بهتر جراحی و افزایش احتمال موفقیت کمک کند. دکتر مرتضی اشرافی متخصص جراحی مغز و اعصاب با سابقه فراوان در انجام انواع جراحی های تومرو مغزی می توانند به شما در این زمینه کمک کنند. برای تماس با مطب دکتر مرتضی اشرافی می توانید روی لینک زیر کلیک کنید.

سوالات متداول عمل تومور مغزی