تومور نخاع یکی از بیماری های نادر اما جدی سیستم عصبی مرکزی می باشد که عملکرد طبیعی نخاع را تحت تاثیر قرار می دهد. معمولا این تومورها خوش خیم یا بدخیم بوده و با توجه به محل قرارگیری و میزان رشد، علائم مختلفی از دردهای مزمن و مشکلات حرکتی و حسی ایجاد می کنند. از آنجایی که نخاع نقش مهمی در انتقال پیام های عصبی بین مغز و سایر بخش های بدن دارد، بنابراین هرگونه فشار یا آسیب ناشی از تومور با عوارض جدی همراه است. در این مقاله به بررسی انواع تومورهای نخاعی، علائم و دلایل بروز، روشهای تشخیص و درمان آن خواهیم پرداخت پس با ما همراه باشید.
تومور نخاعی چیست؟
تومور نخاعی نوعی رشد غیرطبیعی سلولی در داخل یا اطراف نخاع و ستون فقرات بوده که بر عملکرد سیستم عصبی تاثیر می گذارد. این تومورها ممکن است خوش خیم باشند و به صورت محدود رشد کنند یا بدخیم باشند و به سایر نواحی بدن گسترش یابند. بهتر است بدانید با توجه به موقعیت و اندازه تومور، علائم این عارضه از دردهای موضعی تا مشکلات حرکتی و حسی متغیر است. ازآنجایی که نخاع نقش بسزایی در انتقال پیام های عصبی دارد، به همین دلیل هرگونه فشار ناشی از تومور منجر به اختلال عملکرد طبیعی بدن می شود.
علائم تومور نخاعی
لازم به ذکر است با رشد تومور در نخاع ممکن است فشار بر اعصاب، رگ های خونی و حتی استخوان های ستون فقرات افزایش یابد و با علائم مختلفی ظاهر شود. به طور کلی شدت این علائم به محل قرارگیری و اندازه تومور بستگی دارد که برخی از علائم شایع این بیماری به شرح زیر است:
- درد موضعی
- کمردرد مزمن
- کاهش حساسیت
- اختلالات حرکتی
- فلج نسبی یا کامل
- ضعف و بی حسی در اندام ها
- درد و سرایت آن به نواحی دیگر
- از دست دادن عملکرد مثانه یا روده
نکته: در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا به بهترین جراح مغز و اعصاب تهران مراجعه نمایید.
دلایل بروز تومور نخاع
لازم به ذکر است علت دقیق بروز تومورهای نخاعی هنوز به طور کامل مشخص نشده اما تحقیقات نشان می دهند که برخی عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این تومورها نقش دارند. به نظر می رسد که تغییرات یا جهش های ژنتیکی در برخی سلول ها باعث رشد غیرطبیعی آنها شده که این موضوع منجر به بروز تومورهای نخاعی می شود.
در برخی موارد مشخص نیست که این تغییرات ژنتیکی ارثی هستند یا در طول زمان و به دلیل عوامل ناشناخته ایجاد می شوند. البته قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی یا عوامل محیطی خاص نیز در تشکیل تومورهای نخاعی نقش بسزایی دارند.
عوامل افزایش خطر ابتلا به تومورهای نخاعی
- نوروفیبروماتوز نوع 2: یک بیماری ارثی که در آن تومورهای خوش خیم در نزدیکی اعصاب شنوایی ایجاد می شوند و منجر به کاهش شنوایی در یک یا هر دو گوش می شوند.
- بیماری فون هیپل-لیندو: یک اختلال نادر و ژنتیکی بوده که باعث تشکیل تومورهای عروقی در مغز، نخاع و شبکیه چشم می شود. همچنین این بیماری با سایر تومورها مانند تومورهای کلیه و غدد فوق کلیوی همراه است.
بیشتر بخوانید: شکستگی مهره کمر چیست؟
انواع تومور نخاعی
تومورهای نخاعی به سه دسته اصلی تقسیم می شوند که هرکدام تاثیر متفاوتی بر نخاع و عملکرد آن دارند:
- تومورهای اینترامدولاری: این تومورها از داخل نخاع رشد می کنند و معمولا از سلول های گلیال منشا می گیرند که شایع ترین انواع آن شامل آستروسیتوما و اپاندیموما هستند.
- تومورهای اینترادورال-اکسترامدولاری: این تومورها در داخل کانال نخاعی ولی خارج از نخاع رشد می کنند. مننژیوم، نوروفیبروم و شوانوما از انواع رایج این دسته هستند که معمولا تومورهای خوش خیم اند.
- تومورهای اکسترادورال (اپیدورال): این تومورها در بیرون از پوشش محافظ نخاع و اغلب در مهره های ستون فقرات تشکیل می شوند. برخی از آنها مانند همانژیوم ها خوش خیم اند در حالی که برخی دیگر مانند تومورهای متاستاتیک از سایر نقاط بدن به ستون فقرات گسترش می یابند.
عوارض تاندونیت شانه
تومورهای نخاعی با فشار بر اعصاب نخاعی باعث بروز مشکلات حرکتی و حسی در بخش های پایین تر از محل تومور می شوند. بهتر است بدانید شدت عوارض به نوع، اندازه و محل قرارگیری تومور بستگی دارد. برخی از عوارض این عارضه به شرح زیر است:
- درد مزمن
- اختلالات حرکتی
- کاهش حس لامسه
- آسیب عصبی دائمی
- عوارض تهدید کننده حیات
- اختلال در عملکرد روده و مثانه
بیشتر بخوانید: تومور نخاع کودکان
روشهای تشخیص تومور نخاعی
تشخیص تومور نخاعی به دلیل پیچیدگی های ساختار نخاع و ستون فقرات نیازمند استفاده از روشهای متعدد است. روشهای رایج و مهم تشخیص تومور نخاعی به شرح زیر است:
- بیوپسی
- میلوگرافی
- معاینات بالینی
- اسکن استخوان
- ام آر آی (MRI)
- بررسی سوابق پزشکی
- پت اسکن (PET Scan)
- عکسبرداری با اشعه ایکس
- سی تی اسکن (CT Scan)
روشهای درمان تومور نخاعی
درمان تومورهای نخاعی به نوع تومور، موقعیت آن و وضعیت عمومی هر فرد بستگی دارد. به طور کلی روش های درمان تومور نخاع به شرح زیر است:
- پرتودرمانی
- شیمی درمانی
- جراحی تومور نخاعی
- جراحی میکروسکوپی
- آمبولیزاسیون پیش از جراحی
- جراحی به صورت قدامی (از جلو)
- جراحی به صورت خلفی (از پشت)
- استفاده از داروهای کورتیکواستروئید
- تزریق استروئیدها برای کاهش تورم و درد
- استفاده از امواج صوتی با بسامد بالا در جراحی
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، تومورهای نخاعی با توجه به نوع و محل دقیق آن تاثیرات زیادی بر سلامت و عملکرد عصبی شما عزیزان می گذارند. تشخیص دقیق و به موقع این تومورها از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده زیرا در بسیاری از موارد، درمان های سریع منجر به جلوگیری از آسیب های دائمی به نخاع می شود. روشهای درمانی مانند جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی و داروهای استروئیدی به عنوان گزینه های اصلی برای درمان این تومورها در نظر گرفته می شوند.