انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز اختلالی در ناحیه‌ی ستون فقرات است که می‌تواند منجر به کمر درد و یا وضعیت‌های غیرطبیعی در اسکلت بدن شود. عوارض و علائم بیماری معمولاُ خفیف است. در اکثر موارد این اختلال در دوران نوجوانی مورد شناسایی واقع می‌شود. در این مقاله قصد داریم درباره این بیماری نکات علمی و مهم را به شما ارائه کنیم.
انواع انحراف ستون فقرات
ستون فقرات به صورت طبیعی دارای یک انحنا به جلو و عقب است. اما در افراد مبتلا به اسکولیوز، ستون فقرات به سمت چپ و راست به شکل C و یا S دچار انحنا است. چهار نوع اسکولیوز وجود دارد که عبارتند از:
- اسکولیوز ایدیوپاتیک
- اسکولیوز مادرزادی
- اسکولیوز عصبی عضلانی
- اسکولیوز دژنراتیو
طبقه بندی دیگری که برای اسکولیوز در نظر گرفته می‌شود با توجه به سن تشخیص عبارت است از:
- اسکولیوز نوزادی: کمتر از 3 سال
- اسکولیوز نوجوانان: 4 تا 10 سالگی
- اسکولیوز نوجوانان: 11 تا 18 سالگی
- اسکولیوز ایدیوپاتیک بزرگسالان: اسکولیوزی که پس از 18 سالگی شناسایی می شود.
شایع ترین علائم انحراف ستون فقرات
انحراف ستون فقرات در اغلب موارد منجر به ایجاد علائم نمی شود اما گاهی اوقات می‌تواند مشکلاتی ایجاد نماید. در صورتی که هریک از علائم زیر را دارید، احتمالا دچار کجی ستون فقرات یا اسکولیوز شده اید:
- کمردرد
- مشکل در ایستادن
- ضعف عضلات مرکزی
- پا درد
- احساس ضعف و یا بی‌حسی در پا
- شانه‌هایی که هم تراز نیستند
- قرار گرفتن سر در ناحیه‌ای که هم راستا با لگن نیست
- انحنای غیر طبیعی در کمر
- بالا بودن باسن
- خم شدن مداوم به یک سمت
- هم اندازه نبودن پاها
- تغییر در ظاهر و یا بافت پوست
- کاهش قد در طول زمان
اسکولیوز می‌تواند هر قسمت از ستون فقرات را تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال در اسکولیوز نوجوان تغییر قفسه‌ی سینه بیشتر دیده می شود اما در اسکولیوز بزرگسالان تغییراتی در ناحیه‌ی کمر و پایین ستون فقرات ایجاد خواهد شد.
بیشتر بخوانید: آیا انحراف ستون فقرات باعث دیسک کمر می شود؟
علت ایجاد انحراف ستون فقرات
اگر مبتلا به این وضعیت هستید، حتما این سوال برای شما ایجاد شده که دلیل کجی ستون فقرات چیست؟ علت ایجاد اسکولیوز با توجه به نوع آن متفاوت است. مهمترین دلایل ایجاد اسکولیوز عبارتند از:
- ناهنجاری در مهره‌ها در زمان رشد دوران جنینی
- تغییرات ژنتیکی
- آسیب به ستون فقرات
- وجود تومور در ستون فقرات
- اختلالاتی که بر اعصاب و عضلات تاثیر می‌گذارند.
در اغلب موارد علت کجی ستون فقرات ناشناخته باقی می‌ماند.
عوامل خطر ایجاد اسکولیوز
- سابقه‌ی خانوادگی اسکولیوز
- بیماری و یا آسیبی که به ستون فقرات، اعصاب و ماهیچه‌ها تاثیر می‌گذارند.
عوارض انحراف ستون فقرات
یکی از نگرانی های عمده در خصوص این بیمار، خطراتی است که با پیشرفت و عدم درمان ایجاد خواهد شد. موارد شدید اسکولیوز می‌تواند عوارض زیر را ایجاد نمایند:
- درد برای مدت طولانی
- ناهنجاری فیزیکی
- آسیب به اندام
- آسیب‌های عصبی
- آرتروز
- نشت مایع نخاعی
- اختلال در تنفس
بیشتر بخوانید: تعیین درجه اسکولیوز
تشخیص اسکولیوز
اسکولیوز معمولاُ در طی غربالگری‌هایی که در دوران کودکی و نوجوانی انجام می‌شود تشخیص داده می‌شود. تشخیص زودهنگام می‌تواند گزینه‌های درمانی مناسبی را برای بیماران ارائه نماید. روشهای تشخیص انحراف ستون فقرات عبارتند از:
- معاینات فیزیکی
- بررسی سابقه‌ی خانوادگی بیماری
- ارزیابی شدت علائم
- بررسی هرگونه اختلال و آسیب به روده، مثانه و یا آسیب‌های حرکتی جدی
- تصویربرداری اشعه ایکس از ستون فقرات
- ام آر آی
- سی‌تی اسکن
روش های پیشگیری از بروز انحراف ستون فقرات
جلوگیری از اسکولیوز یا حفظ سلامت ستون فقرات شامل اتخاذ وضعیت مناسب، تمرین مکانیک مناسب بدن، درگیر شدن در ورزش منظم و مراقبت از سلامت کلی ستون فقرات است.
- هنگام نشستن، مطمئن شوید که پاهایتان صاف روی زمین باشد و پشتتان مستقیماً روی صندلی قرار گیرد.
- هنگام ایستادن وزن خود را به طور مساوی روی هر دو پا تقسیم کنید، شانه های خود را عقب نگه دارید و از خمیدگی یا خم شدن زیاد خودداری کنید.
- هنگام بلند کردن اجسام سنگین، به جای خم کردن کمر، زانوها و باسن خود را خم کنید. جسم را نزدیک بدن خود نگه دارید و از عضلات پای خود برای بلند کردن بار استفاده کنید.
برای مطالعه بیشتر روش های پیشگیری از انحراف ستون فقرات روی لینک مربوطه، کلیک کنید.
کنترل و کاهش علائم انحراف ستون فقرات
درمان اسکولیوز با توجه به موارد زیر انتخاب می‌شود:
- نوع اسکولیوز
- درجه‌ی انحنای ستون فقرات
- سابقه‌ی خانوادگی بیماری
- سن بیمار
- تعداد سال‌های باقی مانده تا بلوغ اسکلت
هدف درمان، کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت انحنا ستون فقرات است و لزوما به معنای برطرف کردن انحنا ستون فقرات نیست. درمان‌هایی که در اکثر موارد پیشنهاد می‌شود شامل جراحی یا روش های بدون جراحی است که توسط بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران انجام خواهد شد.
سوالات متداول انحراف ستون فقرات
عوامل مختلفی از جمله مشکلات ژنتیکی، ناهنجاری های مادرزادی، بیماری های عصبی-عضلانی، عادات نادرست نشستن و ایستادن و آسیب های جسمی.
برخی از انواع آن مانند اسکولیوز ایدیوپاتیک بیشتر در کودکان و نوجوانان مشاهده می‌شود، در حالی که انحرافات دژنراتیو بیشتر در بزرگسالان و افراد مسن شایع هستند.
علائم می توانند شامل درد کمر و گردن، خستگی، نامتقارن بودن شانه‌ها یا باسن، مشکل در تنفس، و مشکلات حرکتی باشند.
اسکولیوز می تواند با افزایش سن و فرسایش طبیعی بدن بدتر شود. مراقبت های پیشگیرانه و درمان های مناسب می توانند به کاهش سرعت پیشرفت آن کمک کنند.