مرگ مغزی یکی از پیچیده ترین بیماری در حوزه پزشکی بوده و زمانی اتفاق می افتد که تمامی فعالیت های مغزی فرد به طور دائمی و غیرقابل برگشتی متوقف شود، به طوری که هیچگونه فعالیت الکتریکی یا عملکرد طبیعی در مغز وجود نداشته باشد. بسیاری از افراد هنوز تفاوت های میان مرگ مغزی و کما را به درستی درک نمی کنند، به همین دلیل در این مقاله به بررسی دقیق مفاهیم علمی مرگ مغزی، علائم و نشانه ها، تفاوت آن با کما، روشهای تشخیص و درمان آن می پردازیم پس با ما همراه باشید.
مرگ مغزی چیست؟
مرگ مغزی به حالتی گفته می شود که در آن فعالیت های مغزی به طور کامل و غیرقابل بازگشتی متوقف می شود. بهتر است بدانید در این شرایط با استفاده از دستگاه های حمایتی نیز مغز هیچگونه عملکردی ندارد و قادر به هیچگونه واکنش به محرک های خارجی نیست. میتوان گفت فرد مبتلا به این عارضه نه تنها هوشیاری ندارد بلکه بدون دستگاه نمیتواند نفس بکشد.
لازم به ذکر است افرادی که به این عارضه دچار می شوند، از نظر قانونی مرده محسوب می شوند زیرا هیچگونه عملکرد حیاتی از سوی مغز و ساقه مغز وجود ندارد. در این نوع بیماری با اینکه مغز از کار می افتد، اما برخی از بخش های سیستم عصبی مرکزی مانند نخاع به میزان محدودی کار می کنند.
دلایل بروز مرگ مغزی
بهتر است بدانید مرگ مغزی برای هر فرد، صرف نظر از سن یا علت وقوع آن به یک شکل بوده و به معنای پایان قطعی زندگی محسوب می شود. هنگامی این عارضه رخ می دهد که جریان خون و اکسیژن رسانی به مغز قطع شود. به طور کلی این عارضه بنا به دلایل مختلفی بروز می کند که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره می نماییم:
- پارگی آنوریسم: پارگی عروق خونی مغز باعث خونریزی و آسیب دیدگی شدید به بافت مغزی می شود.
- حمله قلبی: انسداد ناگهانی جریان خون به قلب نیز یکی از دلایل کاهش یا قطع خونرسانی به مغز می باشد.
- عفونت: عفونت هایی مانند آنسفالیت باعث التهاب شدید مغز و آسیب های جدی به بافت های مغزی می شوند.
- سکته مغزی: انسداد یا پارگی عروق مغزی منجر به اختلال در جریان خون و اکسیژن رسانی به مغز می گردد.
- ضربه شدید به سر: آسیب های جدی به سر باعث آسیب غیرقابل برگشت به مغز و در نتیجه مرگ مغزی می شوند.
- خونریزی مغزی: خونریزی در مغز به دلیل آسیب های جسمی یا مشکلات پزشکی دیگر منجر به توقف عملکرد مغز می گردد.
- سکته مغزی: در صورتی که جریان خون به مغز به دلیل انسداد رگهای خونی مختل شود، ممکن است قسمتی از مغز دچار آسیب دیدگی شود.
- ایست قلبی: در صورتی که قلب از تپش بایستد، اکسیژن و مواد مغذی به مغز نمی رسد و این قطع جریان خون منجر به بروز این عارضه می شود.
- لخته خون: وجود لخته های خون در رگهای خونی مانع گردش خون طبیعی در بدن می شود که باعث توقف خونرسانی به مغز می گردد.
- تومور مغزی: بهتر است بدانید رشد تومور مغزی به دلیل فشار بر روی بافت مغز، اختلال در خونرسانی و عملکرد مغز منجر به مرگ مغزی می گردد.
علائم مرگ مغزی
لازم به ذکر است تشخیص این بیماری به فرآیند دقیقی نیاز دارد و برخی از مهمترین علائم مرگ مغزی به شرح زیر است:
- بیهوشی کامل
- قطع تنفس و ضربان قلب
- شواهد آسیب جدی به مغ
- عدم پاسخ به سیگنال های درد
توجه: معمولا این بیماری با علائمی خاصی همراه نبوده و معمولا بهترین جراح مغز و اعصاب تهران برای تشخیص مرگ مغزی مجموعه ای از آزمایش ها و معاینه ها را انجام می دهد تا اطمینان حاصل کند که هیچگونه فعالیت مغزی وجود ندارد و آسیب دیدگی مغز غیرقابل درمان است.
تفاوت مرگ مغزی با کما
بهتر است بدانید مرگ مغزی و کما دو وضعیت پزشکی متفاوت هستند که از نظر علمی و بالینی با یکدیگر تفاوت دارند. کما به حالت بیهوشی عمیقی گفته می شود که در آن فرد هیچگونه واکنشی به محیط ندارد اما مغز به طور نسبی فعال و زنده بوده و برخی از عملکردهای حیاتی بدن بدون نیاز به دستگاه ادامه می یابد. معمولا با گذشت زمان افراد در حالت کما بهبود می یابند و به هوش برمی گردند.
اما در حالت مرگ مغزی تمامی فعالیت های مغز به طور دائمی و غیرقابل برگشتی متوقف می شود. در این شرایط، مغز هیچگونه فعالیتی ندارد و حتی ساقه مغز که مسئول انجام عملکردهای حیاتی مانند تنفس و ضربان قلب بوده از کار می افتد. لازم به ذکر است فرد مبتلا به این عارضه، مرده محسوب می شود و هیچ امیدی برای بهبودی او وجود ندارد.
روشهای تشخیص مرگ مغزی
همانطور که در بالا ذکر کردیم تشخیص این بیماری یک فرایند دقیق و پیچیده بوده که نیاز به ارزیابی های مختلفی دارد. روشهای تشخیص مرگ مغزی به شرح زیر است:
- معاینه بالینی
- آزمون های عصبی
- الکتروانسفالوگرافی (EEG)
- آزمایش های پاتوفیزیولوژیکی
- تصویربرداری مغزی مانند سی تی اسکن یا ام آر آی
بیشتر بخوانید: عفونت مغزی چیست؟
روشهای درمان مرگ مغزی
مرگ مغزی به معنای توقف دائمی و غیرقابل برگشت تمامی فعالیت های مغزی بوده، بنابراین از نظر پزشکی درمانی برای این عارضه وجود ندارد زیرا مغز به طور کامل از کار می افتد. اما در شرایطی که فرد به این عارضه دچار شده، پزشکان ممکن است اقدامات دیگری را انجام دهند که شامل موارد زیر می شود:
- اهدا عضو
- مدیریت شرایط بالینی بیمار
- حفظ عملکرد اعضای بدن از طریق دستگاه های حمایتی
بیشتر بخوانید: سکته مغزی چیست؟
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، مرگ مغزی به معنای توقف کامل و غیرقابل برگشت تمامی فعالیت های مغزی می باشد. در این وضعیت، حتی اگر برخی عملکرد های بدن به کمک دستگاه ها حفظ شوند، هیچ امیدی برای بازگشت به زندگی وجود ندارد. تشخیص دقیق این عارضه از طریق آزمایشات بالینی و تصویربرداری انجام می شود اما به طور قانونی فرد در این وضعیت مرده محسوب می شود. به طور کلی این شرایط تنها فرصت نجات برای دیگران از طریق اهدا عضو را فراهم می آورد.