ضربه مغزی یکی از شایع ترین آسیب های مغزی بوده که به علت برخورد شدید به سر یا بدن ایجاد می شود. بهتر است بدانید این نوع آسیب دیدگی بنا به دلایل مختلفی اعم از تصادف، ورزش های برخوردی، سقوط یا ضربات فیزیکی به سر اتفاق می افتد. ضربه مغزی تاثیرات جدی اعم از اختلال در حافظه، تمرکز، سردرد، تغییرات روحی و مشکلات حرکتی بر عملکرد مغز می گذارد. در این مقاله به بررسی موضوعات مختلفی اعم از علائم این عارضه، دلایل بروز، عوارض، روشهای تشخیص و درمان آن خواهیم پرداخت پس با ما همراه باشید.
ضربه مغزی چیست؟
ضربه مغزی یک نوع تروماتیک یا TBI بوده که این بیماری بر اثر برخورد یا ضربه شدید به سر یا بدن رخ می دهد. بهتر است بدانید مغز در داخل جمجمه توسط مایع مغزی نخاعی اطراف آن محافظت می شود و این آسیب دیدگی بنا به هر نوع ضربه مستقیم به سر بوجود می آید. زمانی که ضربه به سر وارد می شود، مغز به دیواره جمجمه برخورد کرده یا حرکت می کند، که این موضوع باعث تغییرات شیمیایی در مغز و آسیب به سلول های عصبی می شود. لازم به ذکر است این نوع آسیب دیدگی ممکن است موقتی یا دائمی باشد بنابراین تشخیص و درمان آن بسیار مهم و حیاتی است.
دلایل بروز ضربه مغزی
همانطور که در بالا ذکر کردیم این عارضه به دلیل برخورد یا ضربه شدید به سر بوجود می آید. به طور کلی دلایل عمده این عارضه به شرح زیر است:
- تصادفات
- حوادث شغلی
- سقوط از ارتفاع مانند افتاد از پله ها
- فعالیت های ورزشی اعم از فوتبال، هاکی، فوتبال و کشتی
- حوادث خانگی مانند ضربه به سر در هنگام برخورد با اشیا
علائم ضربه مغزی
لازم به ذکر است علائم ضربه مغزی از خفیف تا شدید متفاوت بوده و معمولا بلافاصله یا چند ساعت بعد از آسیب دیدگی ظاهر می شوند. در صورت بروز علائم ذکر شده در زیر به بهترین جراح مغز و اعصاب تهران مراجعه نمایید تا با بررسی علائم، دلیل اصلی بروز این عارضه شناسایی شود. برخی از رایج ترین علائم این عارضه به شرح زیر است:
- تشنج
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- مشکل در تمرکز
- گیجی یا سرگیجه
- اختلال در حافظه
- صدای زنگ در گوش
- از دست دادن هوشیاری
- حساسیت به نور و صدا
- از دست دادن بویایی یا چشایی
- خواب آلودگی غیر عادی یا مشکل در بیدار شدن
- تغییرات رفتاری مانند عصبانیت، اضطراب یا افسردگی
- مشکلات بینایی یا شنوایی مانند تاری دید یا حساسیت به نور و صدا
بیشتر بخوانید: مننژیت چیست؟
انواع ضربه مغزی
این عارضه با توجه به شدت و نوع آسیب دیدگی به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود. برخی از انواع ضربه مغزی به شرح زیر است:
- نوع خفیف (Grade 1): این نوع ضربه مغزی با گیجی و سردرد خفیف همراه بوده و ممکن است دچار اختلالات جزئی در حافظه شود. لازم به ذکر است علائم این نوع طی چند ساعت برطرف می شود.
- نوع متوسط (Grade 2): این نوع آسیب دیدگی مغزی ممکن است با از دست دادن هوشیاری به مدت 5 دقیقه یا بدون از دست دادن هوشیاری همراه باشد. علائم این نوع شامل سردرد شدید، گیجی، تهوع و مشکلات حافظه بوده و نیاز به درمان پزشکی و استراحت طولانی مدت دارد.
- نوع شدید (Grade 3): این نوع ضربه با از دست دادن طولانی مدت هوشیاری یا آسیب شدید به مغز همراه بوده و ممکن است با علائمی اعم از اختلالات شدید در حافظه، مشکلات حرکتی، سردردهای شدید، گیجی و حالت تهوع همراه باشد. لازم به ذکر است تشخیص و درمان این نوع بسیار مهم و ضروری است.
- ضربه مغزی منتشر (Diffuse Axonal Injury – DAI): این نوع آسیب به مغز به علت حرکت سریع و شدید مغز در داخل جمجمه رخ می دهد. در این نوع ضربه، الیاف عصبی مغز دچار آسیب دیدگی شده و باعث بی هوشی طولانی مدت یا کما می شود.
- ضربه مغزی پیچشی (Concussion with rotational injury): در صورت وارد شدن ضربه ای که منجر به پیچش یا چرخش مغز در داخل جمجمه شود، این نوع ضربه رخ می دهد. لازم به ذکر است این نوع آسیب دیدگی باعث آسیب به بافت های مغزی و اختلالات شدید در عملکرد مغز شود.
عوارض ضربه مغزی
این عارضه دارای عوارض کوتاه مدت و بلند مدت بوده که به شدت آسیب و نوع ضربه به مغز بستگی دارد. برخی از مهمترین عوارض این بیماری به شرح زیر است:
- سردرد
- حالت تهوع
- خونریزی مغزی
- اختلالات حافظه
- مشکلات عصبی
- اختلالات شناختی
- گیجی و سردرگمی
- افسردگی و اضطراب
- کما و آسیب های دائمی
- ضربه مغزی مزمن (CTE)
- تغییرات رفتاری و احساسی
روشهای تشخیص ضربه مغزی
تشخیص این بیماری از طریق روشهای مختلفی انجام می شود که در ادامه به آنها اشاره می نماییم:
- سی تی اسکن
- ام آر آی (MRI)
- آزمون های عملکردی
- انجام آزمون های عصبی، شناختی
- معاینه بالینی و بررسی مدارک پزشکی
روشهای پیشگیری از ضربه مغزی
پیشگیری از این عارضه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و از عوارض بلندمدت و جدی جلوگیری می کند. به طور کلی روشهای پیشگیری از این بیماری به شرح زیر است:
- استفاده از کمربند ایمنی در خودرو
- رعایت سرعت مجاز در هنگام رانندگی
- استفاده از کلاه ایمنی در هنگام انجام فعالیت ها
- آموزش صحیح تکنیک های ورزشی و انجام تمرینات ایمنی
- استفاده از ابزارهای کمکی مانند عصا و واکر برای افراد مسن
- پوشیدن لباس محافظ در هنگام ورزش و سایر فعالیت های پرخطر
بیشتر بخوانید: تومور مغزی پشت گوش
روشهای درمان ضربه مغزی
لازم به ذکر است درمان این عارضه به شدت آسیب، نوع علائم و وضعیت کلی فرد بستگی دارد. درمان این آسیب دیدگی شامل مراحل مختلفی بوده که شرح زیر است:
- جراحی
- فیزیوتراپی
- دارودرمانی
- درمان های روانشناختی
- استراحت فیزیکی و ذهنی
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، ضربه مغزی یک آسیب جدی به مغز بوده که ممکن است عواقب کوتاه مدت و بلند مدت به همراه داشته باشد. این آسیب دیدگی ناشی از تصادفات، سقوط یا ضربات مستقیم به سر بوده و معمولا با علائمی مانند سردرد، گیجی، تهوع، و مشکلات حافظه ظاهر می شود. روشهای مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد که به طور کلی به شدت آسیب دیدگی و نوع آن بستگی دارد. لازم به ذکر است درمان سریع و مناسب از عوارض بلند مدت این آسیب جلوگیری کرده و منجر به تسریع روند بهبودی می شود.