سکته مغزی یکی از مهمترین و جدی ترین مشکلات بوده که معمولا این بیماری زمانی رخ می دهد که جریان خون به بخشی از مغز مختل شده و باعث آسیب به سلول های مغزی می شود. اما چرا برخی افراد بیشتر در معرض سکته مغزی قرار دارند؟ چگونه میتوان علائم اولیه این عارضه را شناخت و از بروز آسیب های جبران ناپذیر جلوگیری کرد؟ در این مقاله به بررسی جامع سکته مغزی، علل و عوامل خطر بروز این بیماری، علائم و روشهای پیشگیری از آن می پردازیم پس با ما همراه باشید.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی یک عارضه جدی بوده و هنگامی سکته مغزی رخ می دهد که جریان خون به بخشی از مغز مختل شود یا یکی از رگ های خونی مغز دچار پارگی گردد. بهتر است بدانید این عارضه باعث می شود اکسیژن و مواد مغذی به سلول های مغزی نرسد و بافت مغز در معرض آسیب دیدگی قرار گیرد. با آسیب دیدن سلول های مغزی، عملکرد طبیعی اندام هایی که تحت کنترل از مغز هستند نیز مختل می شود.
علائم سکته مغزی
همانطور که در بالا ذکر کردیم، سکته مغزی یکی از شرایط اضطراری پزشکی بوده که هر لحظه تاخیر در روند درمان منجر به آسیب های جبران ناپذیر می شود. بهتر است بدانید علائم سکته مغزی به محل آسیب دیدگی در مغز و شدت آن بستگی دارد، به همین دلیل در برخی موارد علائم شدید و آشکار بوده و گاهی ممکن است خفیف و تدریجی ظاهر شوند. در این بخش به مهمترین علائم سکته مغزی اشاره می نماییم:
- تشنج
- سرگیجه
- استفراغ
- سفتی گردن
- بی ثباتی عاطفی
- سردرد شدید و ناگهانی
- گیجی و اختلال در تمرکز
- مبهم یا نامفهوم صحبت کردن
- مشکل در راه رفتن یا عدم تعادل
- مشکل در دید، تاری یا دوبینی ناگهانی
- مشکل در تکلم یا درک صحبت دیگران
- از دست دادن تعادل یا هماهنگی حرکتی
- ضعف یا فلج ناگهانی در یک طرف صورت، بازو یا پا
- کاهش یا از دست دادن حس چشایی، بویایی، لامسه، شنوایی یا بینایی
توجه: در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا، سریعا به بهترین متخصص مغز و اعصاب تهران مراجعه نمایید تا پزشک با بررسی علائم، بهترین روش درمان را برای شما عزیزان در نظر بگیرد.
عوامل خطر ابتلا به سکته مغزی
لازم به ذکر است سکته مغزی ممکن است سلامتی هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد. اما برخی عوامل احتمال بروز این عارضه را افزایش می دهند. به طور کلی عوامل خطر ابتلا به سکته مغزی به شرح زیر است:
عوامل مرتبط با سبک زندگی
- کم تحرکی
- مصرف الکل
- استعمال دخانیات
- چاقی و اضافه وزن
- استفاده از مواد مخدر مانند کوکائین و متامفتامین
عوامل پزشکی و ژنتیکی
- دیابت
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- سابقه خانوادگی
- بیماری های قلبی
- آپنه خواب انسدادی
عوامل فردی
- جنسیت
- افزایش سن
- وضعیت هورمون ها و استفاده از قرص های ضدبارداری یا درمان های هورمونی
انواع و دلایل بروز سکته مغزی
به طور کلی سکته مغزی بنا به دلایل مختلفی رخ می دهد و به سرعت منجر به آسیب های جدی یا حتی مرگ می شود. معمولا این عارضه زمانی بروز می کند که خونرسانی به بخشی از مغز کاهش یافته یا قطع شود. سکته مغزی به چند دسته تقسیم می شود که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم.
سکته مغزی ایسکمیک (Ischemic Stroke)
این نوع سکته، شایع ترین نوع سکته مغزی بوده و زمانی رخ می دهد که یک شریان مغزی توسط لخته خون یا رسوبات چربی مسدود شود. به طور کلی دلایل اصلی این عارضه به شرح زیر است:
- ترومبوز: تشکیل لخته خون در محل تنگ شده شریان های مغزی به دلیل تجمع پلاک های چربی و کلسترول.
- آمبولی: زمانی که لخته خون، چربی یا مواد دیگر در جریان خون حرکت کرده و باعث انسداد شریان های مغزی می شود.
سکته مغزی هموراژیک (Hemorrhagic Stroke)
زمانی که یکی از رگهای خونی در مغز پاره شده و خونریزی ایجاد شود، این نوع سکته مغزی رخ می دهد. این خونریزی باعث افزایش فشار درون جمجمه و آسیب دیدگی بافت مغز می گردد. دلایل بروز این نوع سکته به شرح زیر است:
- آنوریسم مغزی
- تصادفات یا ضربه های مغزی
- فشار خون بالا و کنترل نشده
- مصرف بیش از حد داروهای ضد انعقاد
- رسوب غیرطبیعی پروتئین ها در دیواره عروق
حمله ایسکمیک گذرا (Transient Ischemic Attack – TIA)
این نوع حمله که یک نوع سکته مغزی خفیف می باشد، معمولا زمانی رخ می دهد که جریان خون به بخشی از مغز به طور موقت قطع شود. علائم این نوع حمله مشابه سکته مغزی بوده اما طی چند دقیقه تا چند ساعت برطرف می شود. لازم به ذکر است با اینکه این علائم موقتی بوده اما هشدار جدی برای بروز سکته مغزی در آینده محسوب می شوند.
سکته مغزی در ساقه مغز
بهتر است بدانید ساقه مغز مسئول کنترل عملکردهای حیاتی مانند تنفس، ضربان قلب و هوشیاری است. اگر لخته ای در این ناحیه ایجاد شود، ممکن است منجر به بروز عواقب جدی و حتی مرگ باشد. بنابراین تشخیص به موقع و بازگرداندن جریان خون به حالت طبیعی، نقش بسزایی در بهبود این عارضه دارد.
روشهای پیشگیری از سکته مغزی
سکته مغزی ممکن است در هر سنی رخ دهد و معمولا این عارضه زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به مغز کاهش یافته یا به طور کامل قطع شود و در نتیجه بافت های مغزی دچار آسیب می شوند. البته لازم به ذکر است با رعایت برخی نکات ساده و تغییر در سبک زندگی میتوانید احتمال بروز این عارضه را کاهش دهید.
- ترک مصرف دخانیات
- کنترل منظم فشار خون
- مدیریت قند خون و دیابت
- پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر
- ورزش منظم و فعالیت بدنی روزانه
- حفظ وزن مناسب و جلوگیری از اضافه وزن
- درمان اختلالات خواب مانند آپنه انسدادی خواب
- مصرف داروهای تجویز شده برای کنترل بیماری های زمینه ای
- رعایت رژیم غذایی سالم و کاهش مصرف چربی های اشباع و کلسترول
بیشتر بخوانید: مرگ مغزی چیست؟
روشهای درمان سکته مغزی
سکته مغزی نیازمند درمان سریع و تخصصی بوده و هدف از درمان، بازگرداندن جریان خون به مغز، کاهش آسیب های احتمالی و کمک به بهبودی شما عزیزان می باشد. به طور کلی روشهای درمان این عارضه به شرح زیر است:
- مدیریت فشار خون
- فیزیوتراپی و توانبخشی
- دارو درمانی مانند ضدانعقاد، ضد پلاکت، داروی TPA، داروهای کاهش کلسترول، داروهای کنترل فشار خون
- جراحی (خارج کردن لخته خون، کرانیوتومی (Craniotomy)، روش کوییلینگ، قرار دادن گیره در آنوریسم ها)
- درمان اورژانسی اندوواسکولار (حذف مستقیم لخته خون از رگ مسدود شده با استفاده از ابزارهای خاص، برداشتن لخته خون بزرگ طی 6 تا 24 ساعت بعد از بروز علائم)
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، سکته مغزی یک وضعیت جدی پزشکی بوده که در اثر انسداد یا پارگی عروق خونی مغز رخ می دهد و منجر به آسیب های جدی مغزی، ناتوانی های حرکتی، گفتاری و حتی مرگ می شود. تشخیص سریع و شروع به موقع درمان نقش بسزایی در کاهش آسیب ها و بهبود وضعیت شما عزیزان دارد. پیشگیری از سکته مغزی با رعایت سبک زندگی سالم، کنترل فشار خون، مدیریت دیابت، تغذیه مناسب، عدم استعمال دخانیات، انجام فعالیت بدنی منظم و مصرف داروهای تجویزی امکان پذیر است.