انواع انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز و شناخت آن ها نقش موثری در روند تشخیص و درمان صحیح دارد. انحراف ستون فقرات نوعی ناهنجاری است که منجر به ایجاد انحنای جانبی غیر طبیعی در ستون فقرات می شود. حداقل میزان انحنا که به عنوان معیار غیرطبیعی بودن در نظر گرفته می شود 10 درجه است. انحراف ستون فقرات می تواند به صورت های مختلفی بروز نماید، در ادامه‌ی این مقاله به بررسی انواع انحراف ستون فقرات می پرداریم.
انحراف ستون فقرات چند نوع است؟
چندین نوع اصلی انحراف ستون فقرات یا اختلالات انحنای ستون فقرات وجود دارد. بعضی از این انوع شیوع بیشتری داشته و برخی دیگر جزو انواع نادر آن شناخته می شود. فاکتورهای گوناگونی برای دسته بندی انواع اسکولیوز وجود دارد که منجر به ایجاد گونه های متفاوتی از این بیماری می شوند و شناخت نوع انحراف ستون فقرات اهمیت بالایی دارد چرا که باید براساس دلایل بروز آن ها انواع روش های درمان انتخاب و اجرا شود.به طور کلی دو دسته کلی برای انحراف ستون فقرات وجود دارد:
- انحراف ستون فقرات ساختاری
- انحراف ستون فقرات غیرساختاری
انحراف ستون فقرات ساختاری
این نوع از انحراف ستون فقرات شایع ترین نوع انحراف ستون فقرات است که علاوه بر ایجاد انحنای جانبی باعث چرخش ستون فقرات نیز می‌شود. انحراف ستون فقرات ساختاری اگر تحت درمان قرار نگیرد به عنوان یک ناهنجاری دائمی و همیشگی باقی می ماند. اسکولیوز ساختاری دارای انواع مختلفی است که عبارتند از:
انحراف ستون فقرات ایدیوپاتیک
از هر 10 مورد انحراف ستون فقرات 8 مورد آن به دلیل انحراف ستون فقرات ایدیوپاتیک رخ می دهد. نشانه های این نوع از انحراف ستون فقرات معمولاُ در دوران نوجوانی ظاهر می شود اما گاها در دوران کودکی و یا حتی نوزادی نیز علائم آن بروز پیدا خواهد کرد. علائم با افزایش سن بیشتر می شود اما گاهی اوقات تا بزرگسالی هیچ گونه علامتی به همراه ندارد.
بر اساس تحقیقات انجام شده، عوامل ژنتیکی نقش مهمی را در انحراف ستون فقرات ایدیوپاتیک دارند. انحراف ستون فقرات ایدیوپاتیک بر اساس زمان تشخیص به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- انحراف ستون فقرات نوزادی: سن تشخیص کمتر از سه سال.
- انحراف ستون فقرات کودکان: سن تشخیص بین چهار تا 10 سال.
- انحراف ستون فقرات نوجوانان: سن تشخیص 11 تا 18 سال.
- انحراف ستون فقرات بزرگسالان: بعد از 18 سالگی (زمانی که رشد استخوان‌ها کامل شده است)
انحراف ستون فقرات دژنراتیو
یک ناهنجاری شایع در بزرگسالان است که معمولاُ در اواخر زندگی و به دلیل تحلیل مفاصل ستون فقرات رخ می‌دهد. شایعترین علت آن پوکی استخوان و یا ضعیف شدن مفاصل است
انحراف ستون فقرات عصبی عضلانی
بیماران مبتلا به یک بیماری عصبی عضلانی مانند دیستروفی عضلانی و یا افراد مبتلا به فلج مغزی که قادر به راه رفتن نیستند معمولاُ درگیر انحراف ستون فقرات عصبی عضلانی می‌شوند.
انحراف ستون فقرات مادرزادی
این نوع انحراف ستون فقرات هنگامی که جنین در رحم قرار دارد ایجاد می‌شود. انحراف ستون فقرات مادرزادی یک نوع اختلال نادر است که از هر 10.000 نوزاد در یک نوزاد دیده می شود. علت ایجاد آن ناهنجاری در مهره ها و یا سایر عوامل است.
در مواقع نادر ممکن است انحراف ستون فقرات ساختاری به دلیل رشد یک تومور و یا ضایعه در ستون فقرات رخ دهد. بیمارانبا سن کمتر، علائمی مانند درد، بی‌حسی و یا انحراف ستون فقرات به سمت چپ دارند. در این موارد جهت رد احتمال وجود تومور آزمایش های تشخیص انحراف ستون فقرات مانند ام آر آی انجام می‌شود.
انحراف ستون فقرات غیرساختاری
انحراف ستون فقرات غیرساختاری که به اسکولیوز عملکردی نیز شناخته شده و به دلیل یک مشکل موقتی ایجاد می شود. این وضعیت صرفا منجر به انحنای جانبی ستون فقرات شده و چرخش ستون فقرات وجود ندارد. افراد مبتلا به این نوع از ناهنجاری، معمولاُ زمانی که به سمت جلو خم می‌شوند و یا دراز می‌کشند انحنای ستون فقرات آن ها از بین می رود. انحراف ستون فقرات غیر ساختاری یک ناهنجاری نادر است و عمده‌ترین دلایل ایجاد آن عبارتند از:
- اسپاسم عضلانی: اگر یکی از عضله‌های کمر دچار اسپاسم شود می‌تواند منجر به کشیدگی ستون فقرات در یک سمت شود و یک انحنای جانبی را ایجاد نماید.
- تقاوت در اندازه‌ی پاها: اگر یکی از پاها از دیگری بلندتر باشد، انحراف ستون فقرات در حالت ایستاده مشاهده خواهد شد.
- التهاب: اگر یک سمت بدن در نزدیک ستون فقرات دچار التهاب شود می تواند منجر به ایجاد اسکولیوز شود. آپاندیسیت و یا پنومونی نیز از دیگر دلایل این بیماری هستند.
همان طور که اشاره شد، انحراف ستون فقرات غیرساختاری اغلب به دلیل یک بیماری و یا علت زمینه ای دیگر رخ می دهد و بعد از درمان علت زمینه‌ای انحراف ستون فقرات ایجاد شده نیز از بین خواهد رفت.
انواع انحراف ستون فقرات بر اساس شدت انحراف
انحرافات ستون فقرات را می توان بر اساس شدت انحنا طبقه بندی کرد. در ادامه انواع مختلف این بیماری براسا شدت انحنا را معرفی نموده ایم.
انحراف خفیف
زاویه انحنا کمتر از 20 درجه و اغلب بدون علامت است به علاوه بدون معاینه فیزیکی دقیق قابل تشخیص نیست. نظارت منظم و درمان های غیرتهاجمی مانند فیزیوتراپی به کاهش علائم کمک خواهد کرد.
انحراف متوسط
زاویه انحنا بین 20 تا 40 درجه است که باعث تغییرات فیزیکی قابل توجهی مانند ناهمواری شانه ها یا باسن و ناراحتی خفیف می شود.
انحراف شدید
زاویه انحنا: بیشتر از 40 درجه و اگر قفسه سینه را تحت تاثیر قرار دهد، می تواند منجر به ناهنجاری های فیزیکی قابل توجه، ناراحتی و مشکلات تنفسی جدی شود. معمولا درمان انحراف ستون فقرات پیشرفته به روش جراحی انجام می شود، به خصوص اگر انحنای پیشرونده باشد یا علائم قابل توجهی ایجاد کند.
شایع ترین نوع انحراف ستون فقرات چیست؟
شایع ترین نوع اسکولیوز اسکولیوز ایدیوپاتیک است. این اصطلاح به اسکولیوز بدون علت مشخصی اشاره دارد. در میان انواع این نوع از انحراف ستون فقرات، شایع ترین نوع به اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان (AIS) اختصاص دارد. معمولا در طول جهش رشد در حوالی بلوغ ظاهر می شود و در دختران شایع تر از پسران است. تشخیص و نظارت اولیه برای مدیریت و درمان درمان انحراف ستون فقرات ضروری است.
در صورت ابتلا به انواع انحراف ستون فقرات چه کنیم؟
انحراف ستون فقرات یک ناهنجاری است که منجر به ایجاد انحنای جانبی غیرطبیعی در ستون فقرات می‌شود. این مشکل ممکن است از همان دوران جنینی در رحم مادر شکل بگیرد و یا بعدها به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای دیگر ایجاد شود. انحراف ستون فقرات انواع مختلفی دارد که در این مقاله به آنها شاره شد. بعد از مشاهده علائم انحراف ستون فقرات باید به متخصص جراحی مغز و اعصاب مراجعه و جهت درمان اقدامات لازم را انجام دهید.
بیشتر بخوانید: بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران را بشناسید
سوالات متداول انواع انحراف ستون فقرات
اسکولیوز ایدیوپاتیک بیشتر در دوران نوجوانی تشخیص داده می شود، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد. این نوع اسکولیوز بیشتر در دوران رشد سریع بدنی روی می دهد.
انحراف ستون فقرات عصبی-عضلانی نتیجه مشکلاتی در سیستم عصبی یا عضلانی است. این مشکلات شامل فلج مغزی، دیستروفی عضلانی، اسپینا بیفیدا و سایر اختلالات عصبی-عضلانی هستند.
اسکولیوز دژنراتیو معمولاً در بزرگسالان به دلیل فرسایش و تحلیل دیسک ها و مفاصل ستون فقرات ایجاد می شود. این نوع اسکولیوز به دلیل پیری و ساییدگی طبیعی بدن رخ می دهد.