مننژیت مغزی یکی از بیماری های خطرناک بوده که به التهاب غشاهای پوشاننده مغز و نخاع (مننژها) گفته می شود. معمولا این بیماری به سرعت پیشرفت کرده و ممکن است منجر به عواقب جدی همچون آسیب های دائمی مغزی یا حتی مرگ شود. تشخیص و درمان به موقع این عارضه از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده زیرا از بروز عوارض جلوگیری می شود. با ما همراه باشید زیرا در این مقاله به بررسی جامع روشهای تشخیص و درمان مننژیت مغزی می پردازیم.
روشهای تشخیص مننژیت مغزی
مننژیت مغزی یک بیماری جدی بوده که تشخیص سریع و درمان زود هنگام آن از اهمیت بالایی برخوردار است. ابتدا باید به بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران مراجعه نمایید زیرا تشخیص مننژیت با استفاده از آزمایشات و تست های مختلف انجام می شود تا نوع عامل عفونی و شدت بیماری مشخص گردد. در ادامه به برخی از روشهای تشخیص این عارضه اشاره می نماییم:
کشت خون
کشت خون یکی از مهمترین آزمایشات برای تشخیص مننژیت است. در این آزمایش، نمونه های خون بیمار در محیط های خاص کشت قرار داده می شود تا به بررسی رشد میکروارگانیسم ها پرداخته شود. کشت خون به ویژه برای شناسایی باکتری ها و قارچ های احتمالی بسیار موثر است.
تصویربرداری مغزی
تصویربرداری مغزی یکی دیگر از روش های تشخیصی برای شناسایی مننژیت است. لازم به ذکر است از این روش ها برای بررسی التهاب، تورم یا دیگر تغییرات مغزی استفاده می شود. رایج ترین انواع تصویربرداری شامل تصویربرداری سی تی اسکن (CT scan)، تصویربرداری ام آر آی (MRI) و سی تی اسکن سینوس ها می باشد.
آزمایش مایع مغزی نخاعی (LP)
آزمایش مایع مغزی نخاعی یک روش قطعی برای تشخیص این بیماری می باشد. در این روش، مایع مغزی نخاعی از ستون فقرات بیمار استخراج می شود و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد.
آزمایشات تشخیصی میکروبی
در صورتی که مننژیت ناشی از یک عفونت باکتریایی باشد، کشت مایع مغزی نخاعی منجر به شناسایی نوع باکتری می شود. در برخی موارد آزمایشات مولکولی مانند آزمایش PCR برای شناسایی ویروس ها و تعیین نوع دقیق آنها انجام می شود.
آزمایشات آنتی بادی
بهتر است بدانید اگر پزشک مشکوک به مننژیت ویروسی باشد، ممکن است آزمایشات آنتی بادی انجام شود. انجام این آزمایش ها باعث شناسایی آنتی بادی های خاص علیه ویروس های مختلف می شود. این آزمایشات نوع ویروس های مختلف اعم از ویروس هرپس، اوریون یا ویروس انسفالیت را شناسایی می کنند.
آزمایشات خون
آزمایش های خون مانند شمارش کامل سلول های خون (CBC) و بررسی سطح پروتئین ها، اطلاعات مفیدی درباره وضعیت بیمار ارائه می دهند. جالب است بدانید در افراد مبتلا به مننژیت باکتریایی، تعداد گلبول های سفید در خون افزایش می یابد که این موضوع یکی از علائم عفونت است.
بیشتر بخوانید: روشهای درمان تومور مغزی کودکان
روشهای درمان مننژیت مغزی
ابتدا بهتر است بدانید درمان مننژیت مغزی به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. مننژیت ناشی از عفونت های باکتریایی، ویروسی، قارچی یا غیر عفونی می باشد که هر کدام نیاز به درمان های خاصی دارند. پزشک بعد از معاینه و بررسی نتایج آزمایشات، بهترین روش درمانی را برای شما عزیزان انتخاب می کند. در اینجا به مهمترین روش های درمان مننژیت مغزی اشاره می نماییم:
درمان دارویی
داروها بخش اصلی درمان مننژیت می باشد که نوع داروی تجویز شده به علت اصلی بیماری بستگی دارد. به طور کلی داروهای موثر برای درمان مننژیت به شرح زیر است:
- ضدقارچ ها: اگر مننژیت ناشی از عفونت قارچی باشد، داروهای ضد قارچ تجویز می شود.
- کورتیکواستروئیدها: داروهایی مانند دگزامتازون برای کاهش التهاب و تورم در مغز و نخاع بسیار موثر است.
- داروهای مسکن: معمولا پزشک برای تسکین دردهای ناشی از مننژیت، مسکن و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی تجویز می کند.
- آنتی بیوتیک ها: برای درمان مننژیت باکتریایی از آنتی بیوتیک هایی مانند آمپی سیلین، پنی سیلین جی، وانکومایسین، مروپنم و سیپروفلوکساسین استفاده می شود.
- داروهای ضد ویروسی: معمولا برای برخی از مننژیت ویروسی مانند مننژیت ناشی از ویروس هرپس و آنفولانزا داروهای ضد ویروس مانند آساویر یا گانسیکلوویر تجویز می گردد.
درمان با جراحی
لازم به ذکر است در اکثر موارد، درمان مننژیت نیازی به جراحی ندارد زیرا معمولا این بیماری ناشی از عفونت های میکروبی بوده که از طریق دارو قابل درمان هستند. اما در موارد نادر، جراحی تنها راه درمان مننژیت می باشد.
واکسن مننژیت
به طور کلی واکسن های مختلفی برای پیشگیری از مننژیت وجود دارد که از بروز عفونت های باکتریایی و ویروسی جلوگیری می کنند. لازم به ذکر است این واکسن ها برای گروه های سنی خاص و افرادی که در معرض خطر ابتلا هستند، توصیه می شود. برخی از واکسن های درمان مننژیت به شرح زیر است:
- واکسن های ضد باکتری: واکسن های مننگوکوک، پنوموکوک، Hib و سل.
- واکسن های ضد ویروسی: واکسن های آنفولانزا، اوریون، سرخک و آبله مرغان.
بیشتر بخوانید: ضایعات مغزی چیست؟
درمان گیاهی و خانگی
همانطور که در بالا ذکر کردیم مننژیت یک بیماری جدی و خطرناک بوده که معمولا این بیماری را با درمان های گیاهی یا خانگی نمیتوان درمان کرد. اما برخی روش هایی که به روند درمان این عارضه کمک می کنند، به شرح زیر است:
- استراحت کافی
- مصرف مایعات
- رعایت رژیم غذایی
- استفاده از کمپرس سرد
درمان مننژیت ویروسی
معمولا مننژیت ویروسی خود به خود بهبود می یابد و نیاز به درمان خاصی ندارد. اما لازم به ذکر است در موارد شدید یا خطرناک ممکن است نیاز به درمان های دارویی باشد. معمولا داروهای ضد ویروسی، استراحت کافی، مسکن و داروهای ضد تهوع برای بهبود علائم تجویز می شود.
درمان مننژیت باکتریایی
مننژیت باکتریایی یکی از مهمترین انواع مننژیت بوده و معمولا نیاز به بستری شدن دارد. روشهای رایج برای درمان این عارضه شامل آنتی بیوتیک های وریدی، تزریق مایعات برای جلوگیری از کم آبی و داروهای استروئیدی برای کاهش تورم و التهاب می باشد.
درمان مننژیت مننگوکوکی
مننژیت مننگوکوکی نیاز به درمان سریع و بستری در بیمارستان دارد زیرا این نوع عارضه ممکن است با عوارض جدی و خطرناکی همراه باشد. معمولا از آنتی بیوتیک هایی مانند پنی سیلین یا سفتریاکسون برای درمان این نوع مننژیت استفاده می کنند و درمان آن 5 تا 7 روز زمان می برد.
درمان مننژیت در کودکان و نوزادان
درمان مننژیت در کودکان و نوزادان به نوع بیماری و سن کودک بستگی دارد. بهتر است بدانید در نوزادان، آنتی بیوتیک های خاص مانند سفوتاکسیم و بنزیل پنی سیلین برای درمان مننژیت باکتریایی تجویز می شود. در کودکان نیز با توجه به عامل عفونت، داروهای ضد باکتری، ضد ویروسی یا ضد قارچ تجویز می شوند.
درمان مننژیت در بزرگسالان
درمان این عارضه در بزرگسالان نیز به نوع عفونت بستگی دارد. معمولا برای کاهش التهاب، آنتی بیوتیک، داروهای ضد ویروسی یا ضد قارچ، تزریق مایعات و داروهای استروئیدی تجویز می شود.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، مننژیت مغزی یک بیماری جدی و خطرناک بوده که به سرعت وضعیت بیمار را وخیم می کند. تشخیص دقیق و به موقع این بیماری در مراحل اولیه نقش بسزایی در پیشگیری از عوارض جدی و بهبود سریع تر دارد. روشهای تشخیصی متعددی اعم از آزمایشات خون، سی تی اسکن یا ام آر آی و بررسی مایع مغزی نخاعی (LP) برای شناسایی علت و نوع این بیماری وجود دارد. درمان مننژیت به نوع و علت آن بستگی دارد به همین دلیل روش درمان برای هر فرد متفاوت است.