تشخیص انحراف ستون فقرات چگونه انجام می شود؟

تشخیص انحراف ستون فقرات یکی از اقدامات مهم پیش از درمان به شمار می رود. بیماری اسکولیوز مشکلی است که اغلب در سنین کودکی و نوجوانی تشخیص داده می‌شود. در برخی موارد علائم بالینی بیماری به قدری واضح است که طی معاینات فیزیکی اولیه توسط پزشک قابل تشخیص است اما گاهی اوقات جهت تشخیص دقیق‌تر و یا تائید تشخیص نیاز است تا آزمایش‌هایی انجام شود. در ادامه‌ی این مقاله به روش‌هایی که جهت تشخیص انحراف ستون فقرات وجود دارد اشاره می‌شود.

روش‌های تشخیص انحراف ستون فقرات

پس رویت هریک از علائم شایع اسکولیوز، باید برای تشخیص و سپس درمان انحراف ستون فقرات اقدام کرد. روش‌های مختلفی جهت تشخیص انحراف ستون فقرات وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.:

معاینه‌ی بالینی

اولین مرحله در تشخیص انحراف ستون فقرات به خصوص در مواردی که شدت بیماری زیاد باشد، معاینه‌ی بالینی است. مواردی که در طی معاینه‌ی بالینی توسط پزشک متخصص مورد بررسی قرار می‌گیرد عبارتند از:

• بررسی تراز شانه‌ ها: معمولاُ بیماران مبتلا به انحراف ستون فقرات وقتی به حالت صاف می‌ایستند یک سمت از شانه‌های آنها بالاتر از سمت شانه‌ی دیگر قرار می‌گیرد.

• بررسی محل قرار گرفتن سر: محل قرار گرفتن سر در بیمار مبتلا به انحراف ستون فقرات معمولاُ کج است و به سمت یکی از شانه‌ها کشیده می‌شود. در واقع به جای اینکه سر در قسمت مرکز ستون فقرات قرار بگیرد به سمت راست یا چپ کمی کشیده می‌شود.

• خمیدگی: وقتی از بیماران مبتلا به انحراف ستون فقرات خواسته می‌شود که به دیوار تکیه دهند ستون فقرات آنها به صورت مستقیم قرار نمی‌گیرد و به سمت راست یا چپ کج است.

• بلند و کوتاه بودن پاها: انحراف ستون فقرات باعث می‌شود که یکی از پاها بلندتر از پای دیگر به نظر برسد.

• بیرون زدگی باسن: یکی دیگر از مواردی که در معاینه‌ی انحراف ستون فقرات مورد بررسی قرار می‌گیرد بررسی تراز دو سمت باسن است. در افرادی که دچار انحراف ستون فقرات هستند معمولاُ یک سمت باسن به سمت خارج بدن کشیده می‌شود و دو سمت باسن در یک تراز قرار ندارند.

• عدم تعادل بین دو سمت قفسه‌ی سینه: یکی از مشخصات انحراف ستون فقرات در معاینه‌ی بالینی این است که قفسه‌ی سینه به صورت کج به نظر می‌رسد و دو طرف سینه‌ها در راستای یک خط مستقیم قرار ندارند. 

تمام مواردی که ذکر شد در حالت‌های مختلف مانند حالت ایستاده، خم شده و یا در هنگام راه رفتن توسط پزشک مورد بررسی قرار می‌گیرد.

اگر شدت انحراف ستون فقرات زیاد باشد طی جلسه‌ی معاینه به خوبی این مشکل تشخیص داده می‌شود اما جهت بررسی دقیق‌تر و تعیین اینکه کدام قسمت ستون فقرات دچار انحراف است بررسی‌های دقیق‌تر با تهیه تصاویر اشعه ایکس، ام آر آی و یا سی‌تی اسکن توصیه می شود. نتایج هریک از این آزمایش ها باید توسط بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران مورد بررسی قرار گیرد.

تصویربرداری با اشعه ایکس

در این روش از پرتوهای انرژی الکترومغناطیس نامرئی که با نام اشعه ایکس شناخته می‌شوند استفاده می‌شود. اشعه‌ی ایکس می‌تواند تصاویری با کیفیت مناسب از استخوان‌ها ارائه بدهد. در اغلب موارد ساختار بافت‌های نرم مانند نخاع، اعصاب نخاع، دیسک‌ها، رباط‌ها، ناهنجاری‌های عروقی، کیست‌‌ها و یا تومورها با تصاویر اشعه قابل بررسی نیست.

تصوایر رادیوگرافی می‌توانند یک ارزیابی کلی از آناتومی استخوان‌ها، انحنای ستون فقرات و تراز ستون فقرات را در اختیار پزشک قرار بدهد.

مشکلات متعددی مانند انحراف ستون فقرات، در رفتگی و برخی دیگر از ناهنجاری‌های ستون فقرات با تصاویر اشعه ایکس قابل بررسی و ارزیابی هستند.

رادیوگرافی یک روش غیرتهاجمی جهت تشخیص انحراف ستون فقرات است و معمولاُ به عنوان اولین آزمایش تشخیصی تجویز می‌شود. در صورتی که نتایج تصویربرداری با اشعه ایکس نتایج مشکوکی را ارائه دهد آزمایش‌های دیگری مانند تصویربرداری ام آر آی و یا سی تی اسکن توصیه می شود.

ام آر آی

تصویر برداری پرتو مغناطیسی یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی که به اختصار ام آر آی نامیده می‌شود یک تکنیک تصویربرداری است که از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی جهت تهیه تصاویر دقیقی از اندام‌ها و بافت‌های بدن استفاده می‌کند.

برخی از دستگاه‌های ام آر ای می‌توانند تصاویر سه بعدی تهیه کنند که جهت بررسی از زوایای مختلف کاربرد دارد.

ام آر آی یک روش غیرتهاجمی جهت تشخیص انحراف ستون فقرات است که تصاویری با وضوح بالا از سیستم اسکلتی ستون فقرات در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

سی تی اسکن

توموگرافی کامپیوتری که به اختصار سی تی اسکن نامیده می شود مجموعه‌ای از تصاویر اشعه ایکس را از زوایای مختلف ستون فقرات تهیه می‌نماید و با کمک پردازش‌های کامیپوتری تصاویر مقطعی از استخوان‌ها، رگ‌های خونی و بافت‌های نرم داخل بدن تهیه می‌کند. تصاویری که با سی تی اسکن از ستون فقرات تهیه می‌شود نسبت به تصاویر اشعه ایکس اطلاعات دقیق‌تری را در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

سی تی اسکن نیز یک آزمایش غیرتهاجمی است که می‌تواند در مدت زمان اندکی ارزیابی‌های دقیقی از ستون فقرات تهیه کند و جهت کمک به تشخیص انحراف ستون فقرات به پزشک کمک نماید.